یکی از مهم ترین مسائل مربوط به بدن خانم ها هورمون های آن ها می باشد و هر تغییری در میزان هورمون ها می تواند تاثیر به سزایی روی بدن زنان از جمله به هم ریختگی قاعدگی، ریزش مو، رشد موهای زائد، نوسانات خلق و خویی و … ایجاد کند. معمولا عوامل مختلفی مثل جابه جایی، تغدیه نامناسب، عدم تحرک کافی و بیماری های هورمونی می تواند باعث عدم تعادل هورمون ها شود. البته عدم تعادل هورمونی در مردان نیز اتفاق می افتد اما در خانم ها رایج تر است. در این وضعیت معمولا پزشک در ابتدا برای بررسی بهتر آزمایش خون هورمونی را برای شما تجویز می کند که در این مقاله شما را با نحوه تفسیر آزمایش خون هورمونی آشنا می کنیم. پس با ما همراه باشید.
عدم تعادل هورمونی چیست؟
هورمون ها پیام رسان های شیمیایی بدن هستند و در غدد درون ریز در اطراف جریان خون تولید می شوند. آنها به کنترل بسیاری از فرآیندهای اصلی بدن شما، از جمله متابولیسم و تکثیر سلولی کمک می کنند. هنگامی که اختلال هورمونی در بدنتان ایجاد شود، به این معنی است که یک یا چند هورمون در بدن شما بیشتر یا کمتر از حد طبیعی تولید می شود. توجه داشته باشید که حتی تغییرات کوچک می تواند اثرات جدی در سراسر بدن شما داشته باشد.
هورمون ها را مانند یک دستور کیک در نظر بگیرید. مقدار زیاد یا کم از هر یک از مواد تشکیل دهنده محصول نهایی را تحت تاثیر قرار می دهد. در حالی که برخی از هورمون ها بصورت طبیعی و با افزایش سن در طول زندگی شما تغییر می کند، تغییرات دیگری نیز در اثر تغییر غدد درون ریز رخ می دهد که طبیعی نیستند و باید درمان شوند تا دوباره هورمون ها در حالت تعادل قرار بگیرند.
نشانه های عدم تعادل هورمونی
هورمون های شما نقش کلیدی در سلامت کلی ایفا می کنند. از این رو، طیف وسیعی از علائم وجود دارد که می تواند نشانه عدم تعادل هورمونی باشد. نشانه های شما به اینکه کدام یک از هورمون ها یا غدد به درستی کار می کنند بستگی دارد. بیماری های هورمونی متداول که بر مردان و زنان تاثیر می گذارد بسته به اینکه کدام یک از هورمون های بدن باعث ایجاد این بیماری شده است می تواند موجب یکی از علائم زیر شود:
- افزایش وزن
- خستگی
- افزایش حساسیت به سرما یا گرما
- یبوست یا حرکات مکرر روده
- پوست خشک
- صورت پف کرده
- کاهش وزن بدون دلیل (گاهی ناگهانی)
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- ضعف عضلانی
- تکرر ادرار
- افزایش تشنگی
- درد عضلانی، حساسیت و سفتی
- درد، سفتی یا تورم در مفاصل شما
- ریزش مو یا موهای شکننده
- افزایش گرسنگی
- افسردگی
- کاهش میل جنسی
- عصبی بودن، اضطراب، یا تحریک پذیری
- تاری دید
- تعریق
- ناباروری
- یک شکاف چربی بین شانه ها
- صورت گرد
- علائم کششی بنفش یا صورتی
علائم اختلال هورمونی در زنان
در زنان، شایع ترین اختلال هورمونی سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. چرخه طبیعی هورمونی شما نیز به طور طبیعی تغییر می کند و بر شرایط زیر تاثیر می گذارد:
- بلوغ
- بارداری
- شیردهی
- یائسگی
نشانه های عدم تعادل هورمونی خاص برای زنان عبارتند از:
- پریودی های سنگین یا نامنظم، از جمله پریودی های از دست رفته، توقف پریودی یا تکرر پریودی با فاصله کم
- هیرسوتیسم یا موهای بیش از حد روی صورت، چانه یا سایر قسمت های بدن
- آکنه در صورت، سینه یا بالای پشت
- ریزش مو
- افزایش وزن یا مشکل از دست دادن وزن
- تیره شدن پوست، به خصوص در ناحیه گردن، در کشاله ران و زیر سینه
- آتروفی واژن
- خشکی واژن
- درد در هنگام رابطه جنسی
- عرق شبانه
علائم عدم تعادل هورمونی در مردان
تستوسترون نقش مهمی در رشد مردانه و قدرت باروری دارد. اگر تستوسترون کافی تولید نکنید، علایم مختلفی ایجاد می شود. در مردان بالغ، این علائم عبارتند از:
- رشد بافت پستان
- حساسیت پستان
- اختلال نعوظ
- از دست دادن توده عضلانی
- کاهش میل جنسی
- ناباروری
- کاهش رشد مو در بدن
- استئوپروز، از دست دادن توده استخوانی
- تمرکز دشوار
علائم عدم تعادل هورمونی در کودکان
بدن پسران و دختران در زمان بلوغ شروع به تولید هورمون های جنسی می کند. اما بسیاری از کودکان با تاخیر در بلوغ مواجه می شوند و برخی از آن ها شرایطی به نام هیپوگنادیسم را تجربه می کنند. علائم هیپوگونادیسم عبارتند از:
در پسران:
- توده عضلانی رشد نمی کند.
- صدا بم تر نمی شود.
- موهای بدن کم رشد می کنند.
- آلت تناسلی و رشد بیضه ضعیف است.
- رشد بیش از حد سینه ها و پاها در مقایسه با تنه بدن.
- رشد بافت پستان.
در دختران:
- پریودی شروع نمی شود.
- بافت پستان رشد نمی کند.
- نرخ رشد افزایش نمی یابد.
آزمایشات هورمونی که همه زنان نیاز دارند:
وقتی متخصص شما را می بینید، در خصوص پانل هورمون زنانه از شما می پرسد. این آزمون استروژن، پروژسترون و FSH را اندازه گیری می کند.
۱- سطح FSH
سطح FSH وضعیت تخمک گذاری شما را نشان می دهد، که آیا شما به طور منظم تخمک گذاری می کنید و در نتیجه بارور هستید یا خیر؟ میزان استروژن و پروژسترون شما نشان می دهد چرا افزایش استروژن یا کمبود پروژسترون دارید. هنگامی که نتایج خود را دریافت کردید FSH بالاتر از ۱۵ نشانه تخمک گذاری نامنظم، مسائل باروری و پری مونوپوز می باشد که مورد درمان قرار بگیرد.
۲- سطوح استرادیول
سطوح استرادیول بین ۲۷ تا ۱۲۳ pg / mL، محدوده طبیعی است .
۳- سطح پروژسترون
سطح پروژسترون ۵ تا ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر محدوده طبیعی است. اگر در شرایطی هستید که در محدوده طبیعی قرار دارید، اما هنوز نشانه های اختلال هورمونی وجود دارد، می توانید پروتکل ۳۰ روزه مبتنی بر بزاق را نیز آزمایش کنید. البته در صورت نیاز خود پزشک این کار را انجام می دهد.
۴- آنتی مولرین هورمون
این آزمایش هورمونی برای اندازه گیری ذخایر تخمدانی است (آزمایش آنتی مولرین هورمون (AMH) چیست؟).
زمان انجام آزمایشات هورمونی
بهتر است آزمایشات هورمونی در روز سوم تا پنجم پریود مخصوصا روز سوم پریودی انجام شود.
تفسیر آزمایش های هورمونی
شما می توانید از جدول زیر بعنوان راهنمای تفسیر آزمایش هورمونی خود استفاده کنید. اما یادتان باشد تفسیر و تجویز نهایی باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
|
تست |
محدوده |
واحد |
|
۱۷-OH پروژسترون (LC-MS / MS) |
مردان بالغ: ۲ تا ۹ سال؛ زنان بالغ: <5 نوزادان (> 48 ساعت بعد از تولد)، بدون استرس: <3 |
nmol/L
|
|
۱۷-OH پروژسترون در بزاق |
در بیماران مبتلا به کمبود هیدروکسیلاز ۲۱ که کنترل کافی دارند: ساعت ۰۸.۰۰ ۶۵۰ – ۲۸۰۰ ساعت ۱۲.۰۰ ۳۵۰ – ۱۷۰۰ ساعت ۱۶.۰۰ ۲۲۰ – ۱۵۰۰ ساعت ۲۲.۰۰ ۱۷۰ – ۱۱۰۰ |
pmol/L |
|
ویتامین ۲۵-OH D2 D3 (LC-MS/MS) |
ویتامین کل ۲۵ D2 D3 <30 nmol / L نشان دهنده کمبود ویتامین D است ۳۰ تا ۷۵ نانومول / لیتر نشان دهنده کاهش است و ممکن است برای حفظ سلامت اسکلت کافی نباشد > 75 nmol / L نشان دهنده کافی بودن ویتامین D است > 500 نانومول / لیتر سمیت را نشان می دهد |
nmol/L
|
|
ACTH (Immulite 2000) |
۰۹.۰۰ h: < 47 |
ng/L |
|
آلدوسترون (LC-MS / MS) |
دریافت Na 100-150، دریافت ۵۰ تا ۱۰۰ میلی مول در روز K ، بزرگسالان سن ۲۰ تا ۴۰ سال: ۰۸.۰۰ بعد از ظهر ۱۰۰-۴۵۰. نمونه های تصادفی که در طول فعالیت های عادی در طول روز گرفته شده اند؛ ۱۰۰-۸۵۰. در افراد سالخورده (> 60 سال)، مقدار کاهش مییابد. در نوزادان می تواند بسیار زیاد باشد (> 5000)، اما به سرعت کاهش می یابد. |
pmol/L |
|
Androstenedione (LC-MS/MS) |
پیش آدرنال، مرد و زن: <1.4 بزرگسالان بالغ: ۱.۳ – ۵.۸ بزرگسالان زن: ۱.۱ – ۵.۷ |
nmol/L |
|
NT proBNP (Immulite 2000) |
نتیجه نهایی ۴۰۰ نانوگرم در لیتر. BNP احتمال کمبود نارسایی قلبی را نشان می دهد. > نتیجه INTERMEDIATE 401-1999 ng / L. BNP با نارسایی قلبی در کمتر از ۲۵٪ بیماران همراه است. نتیجه بالا> 2000 نانوگرم در لیتر. BNP با احتمال ۵۰٪ احتمال نارسایی قلبی همراه است. |
ng/L |
|
کورتیزول (زیمنس سانتاور) |
۰۹.۰۰ h: 150 – ۶۰۰ ۲۴.۰۰ h: < 50 |
nmol/L |
|
DHEA-سولفات |
پیش آدرنال: <1
|
µmol/L |
|
دی هیدروتستوسترون DHT |
نمونه های کودکان زنان بزرگسال: ۰.۲ – ۱.۰ مردان بالغ: ۰.۹ – ۲.۹ |
nmol/L |
|
هورمون رشد (GH) – 22kDa (Immulite 2000) |
تست های تحریک کننده یا مهار کننده دینامیکی برای تشخیص کمبود یا مقدار بیش از حد GH استفاده می شود. اندازه گیری های تصادفی GH برای تفسیر دشوار است. |
µg/L |
|
گنادوتروپین ها (Bayer Advia Centaur) |
کودکان: LH <FSH و هر دو <2 مرد: LH و FSH 1-9 زنان: فازهای فولیکولی و لووتایی: LH 1 – 10، FSH – 1 – 8 زنان: پس از یائسگی: LH و FSH> 30 |
iu/L |
|
عامل رشد انسولین-۱ (IGF-1) (Immulite 2000) |
حدوده سن خاصی در گزارشات داده شده است |
nmol/L |
|
استراستال |
کودکان پیش دبستانی: <30 مردان: <150 زنان: پیش از یائسگی ۲۰۰ تا ۲۰۰۰ بعد از یائسگی <150 |
pmol/L |
|
Oestrone |
پیشفرض محدوده ها: زنان بزرگسال: پیش از یائسگی ۱۰۰ تا ۶۰۰ پس از یائسگی <240 مردان بالغ: <330 |
pmol/L |
|
هورمون پاراتیرویید (PTH) (زیمنس سانتاور) |
۱.۵ – ۷.۶ |
pmol/L |
|
فعالیت پلاسمایی رنین (LC-MS / MS) آنژیوتانسین تولید می کند) |
تحت تاثیر سن، وضعیت، حالت هیدراتاسیون و وضعیت الکترولیت قرار گرفته است. دریافت Na 100 – 150، K مصرف ۵۰ – ۱۰۰ میلی مول در روز نمونه ها به طور تصادفی در طول روز و فعالیت های عادی ۰.۵ – ۳.۵ در نوزادان و کاهش در افراد سالخورده می تواند بسیار بالا (> 50) باشد. |
nmol/L/h |
|
SHBG (Immulite 2000) |
بزرگسالان زن: ۱۸ -۱۱۴ نر بالغ: ۱۳ تا ۷۱ |
nmol/L |
|
تستوسترون (LC-MS / MS) |
محدوده های مربوط به سن و جنس: زن: تولد – ۸ ساله< 0.9 بزرگسالان <1.8 مرد: ۶ ماه – ۸ ساله <0.9 بزرگسالان ۸ – ۳۰ |
nmol/L |
|
آنتی بادی تیروگلوبولین |
تیروگلوبولین باید در بیماران مبتلا به سرطان تیروئید درمان شده با کلیه تیروئیدکتومی و درمان رادیو یودا غیر قابل تشخیص باشد. حضور آنتیبادی های تیروئروگلوبولین (TgAb) می تواند با تست های تیروئروگلوبولین تداخل داشته باشد، بنابراین وضعیت TgAb بیمار در تمام نمونه ها اندازه گیری می شود. علاوه بر این، TgAb ممکن است به عنوان یک نشانگر توموری جایگزین پس از کلیه تیروئیدکتومی عمل کند. |
µg/L iu/mL |
|
هورمون های تیروئید (زیمنس سانتاور) |
T4: 10-20 آزاد T3: 0.9-2.5 مجموع TSH: 0.2-4.0 |
pmol/L |
|
کورتیزول آزاد ادرار (LC-MS / MS) |
محدوده مربوط به سن: زن و مرد، ۱۵ – ۷۰ سال<147 |
nmol/24 h |
