مشکلات گوارشی در بین مردم بسیار شایع است اما اکثر افراد ترجیح میدهند راجع به آن صحبت نکنند به خصوص اگر موضوع در مورد مدفوع باشد، مشکلاتی که مربوط به مدفوع و روده بزرگ است همچنان در بین اکثریت جامعه به عنوان یک تابو مطرح است. اما واقعیت این است که ظاهر مدفوع میتواند اطلاعات مهمی را در مورد سلامت سیستم گوارش ما ارائه دهد. با اینکه رنگ و حالت مدفوع در حالت کلی میتواند در تشخیص مشکلات مفید باشد اما وجود خون در مدفوع اغلب اشاره به شرایط خاصی دارد که حتماً باید به آن توجه کرد، با اینکه در بعضی از موارد وجود خون در ادرار مشکل جدی را شامل نمیشود اما گاهی اوقات نشاندهندهی شرایط خطرناکی است که نیاز به تشخیص به موقع و درمان سریع دارد.
خون در مدفوع به چه صورت دیده میشود؟
اگر بعد از اتمام عمل دفع در داخل توالت خون دیدید این موضوع را باید به عنوان یک زنگ خطر در نظر بگیرید. گاهی اوقات خوردن غذاهایی مانند چغندر، زغال اخته یا مواد غذایی که در آن رنگ قرمز زیاد استفاده شده است ممکن است رنگ مدفوع را به صورت موقت به رنگ خون دربیاورد و دچار وحشت افراد شود، بنابراین باید ابتدا به غذاهایی که مصرف کرده اید فکر کنید و سپس با تکرار دیدن خون در مدفوع در روزهای بعدی نگران این موضوع باشید.
- خون روشن روی دستمال توالت یا آب معمولاً نشاندهندهی خونریزی از رکتوم یا قسمت انتهایی کولون میباشد.
- خون قرمز تیره یا قهوهای رنگ ممکن است به علت خونریزی در قسمتهای بالاتر کولون یا حتی به علت خونریزی در روده کوچک باشد.
- رنگ قرمز بسیار تیره یا مدفوع سیاه و قیری غالباً به علت خونریزی در معده (معمولاً به علت زخم) است.
البته خون به رنگها و حالتهای مختلف در افراد مختلف ممکن است وجود داشته باشد و مواردی که ذکر شد ممکن است در مورد همه افراد صادق نباشد. به عنوان مثال بعضی افراد با وجود خونریزی در دستگاه گوارش، هیچگونه علائمی در مدفوع ندارند اما ممکن است علائمی در استفراغ آن ها مشاهده شود یا اینکه خون در مدفوع گاهی اوقات تنها با بررسی مدفوع در زیر میکروسکوپ آزمایشگاه قابل مشاهده است.
خونریزی پنهان در مدفوع چیست؟
اگر خونی در مدفوع خود داشته باشید که قابل مشاهده نباشد به آن خونریزی پنهان گفته میشود. این عارضه خوشایند نیست و میتواند نشانه ای از خونریزی در داخل دستگاه گوارشتان باشد. همچنین میتواند نشانه یک بیماری جدیتر مانند بیماری التهابی در روده یا سرطان باشد. در هر صورت خون در مدفوع امری طبیعی نیست و نیاز به بررسیهای پزشکی دارد. خونریزی پنهان معمولاً در طول آزمایشهای مشاهده میشود و تشخیص آن توسط خود فرد و با چشم میسر نیست.
در این موارد ممکن است گرفتگیهایی در شکم خود به دلیل تحریک خون در دیواره داخل معده یا نقاط دیگر دستگاه گوارش داشته باشید. پزشک فوق تخصص گوارش معمولا با توجه به علائمی که به همراه دارید نمونهای از مدفوع شما را برای بررسی مقادیر کمی خون بررسی میکند. این آزمایش خون مخفی مدفوع نامیده میشود و میتوان از آن به عنوان راهی برای غربالگری سرطان کولورکتال احتمالی استفاده کرد
دلایل احتمالی وجود خون در مدفوع
با اینکه افراد با یکدیگر متفاوت هستند اما فردی با سیستم گوارش سالم باید مدفوعی به رنگ قهوهای، به شکل سوسیس و نسبتاً صاف داشته باشد. در مواقعی که مشکلی وجود داشته باشد (مزمن یا موقت) رنگ، حالت و شکل مدفوع تغییر میکند. تشخیص علت وجود خون در مدفوع ممکن است کمی چالشبرانگیز باشد، در ادامه برخی از علل شایع وجود خون در مدفوع توضیح داده خواهد شد:
هموروئید
هموروئید شایعترین علت خونریزی از مقعد میباشد که باعث مشاهده خون در مدفوع میشود. هموروئید در واقع سیاهرگهای متورم در داخل یا خارج رکتوم است که به دلیل فشار آوردن زیاد در هنگام دفع، اسهال مزمن یا یبوست پدید میآید. زمانی که هموروئید دچار التهاب باشد یا اگر به علت حرکات دشوار روده دچار پارگی شود، خونریزی میتواند رخ دهد.
بیماری دیورتیکولار
کیسههایی کوچک و غیرطبیعی به نام دیورتیکول در دیواره روده بزرگ که بزرگ و ملتهب میشوند علت ایجاد این بیماری است. این بیماری علائم گوارشی مختلفی را میتواند ایجاد کند که در موارد جدی باعث ایجاد عفونت و خونریزی میشود.
شقاق مقعد
گاهی اوقات با هموروئید اشتباه گرفته میشود اما باید دقت شود که شقاق به علت پارگیهای کوچک در پوست اطراف مقعد میباشد. شقاق بیشتر به علت فشارهای فیزیکی در هنگام دفع میباشد که در اکثر موارد با یبوست همراه است. شقاق مقعدی باعث خونریزیهای روشن روی دستمال توالت میشود.
زخم معده
بیماری زخم پپتیک به زخمهایی در دیواره معده یا مری اشاره دارد که اغلب به علت عدم تعادل در محتویات اسید معده ایجاد میشود. همه زخمهای معده باعث خونریزی نمیشود اما در صورت خونریزی باعث خون بسیار تیره و یا مدفوع به شکل قیر و سیاه رنگ میشود.
بیماری التهاب روده
مجموعهای از بیماریها را شامل میشود که با التهاب پوشش دیواره روده بزرگ و کوچک مشخص میشود. کرون و کولیت اولسراتیو دو نمونه از این بیماریها هستند که میتواند باعث خونریزی روده شود. علائم اسهال، یبوست یا درد شکم نیز همراه این بیماری وجود دارد.
سرطان
سرطان کولورکتال یکی شایعترین سرطانها است که معمولاً به دنبال پولیپها به وجود می آید. پولیپ تودههای کوچک و غیرطبیعی هستند که در امتداد پوشش روده بزرگ ایجاد میشوند. پولیپها ممکن است خوشخیم یا بدخیم باشند و در هر دو صورت احتمال خونریزی یکی از علائم آن است.
زور زدن در زمان اجابت مزاج
زور زدن بیش از حد در طول اجابت مزاج می تواند باعث خونریزی مقعدی شود. این عارضه اغلب با یبوست ارتباط دارد و برای پیشگیری از آن باید یبوست را درمان نمایید. زور زدن زیاد باعث ایجاد شرایطی مانند هموروئید یا شقاق مقعدی خواهد شد. زمانی که مدفوع بسیار سفت باشد می تواند باعث پارگی پوست اطراف مقعد شود که در نهایت با خونریزی از دیواره مقعد همراه خواهد بود.
روشهای تشخیص خون در مدفوع
پزشک معمولا برای تشخیص خون در مدفوع و علت بروز آن، سوالاتی را مطرح می کند و با توجه به آن آزمایشات لازم را تجویز مینماید. برخی از سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از چه زمانی خونریزی در مدفوع را مشاهده نمودهاید؟
- در طول روز چند بار دفع مدفوع دارید؟
- آیا مبتلا به یبوست هستید؟
- آیا در حین اجابت مزاج زور میزنید؟
- آیا سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال دارید؟
این سوالات کمک میکند تا علت احتمالی خونریزی شما به طور تقریبی مشخص شود. با انجام آزمایشات لازم در این خصوص علت خونریزی مشخص شده و روشهای درمانی ارائه میشوند. آزمایشات برای تشخیص خون در مدفوع شامل موارد زیر است که ممکن است با توجه به نیاز بیمار یک یا چند نمونه از آنها به طور همزمان تجویز شود:
- معاینه فیزیکی راست روده و مقعد.
- کولونوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی
- آزمایش خون مخفی مدفوع
درمان خون در مدفوع
در بیشتر موارد، با تشخیص علت خونریزی روشهای درمانی نیز برای جلوگیری از بروز آن مد نظر قرار می گیرد. خون در مدفوع نیاز به مراقبت تا زمان بهبودی و متوقف شدن خونریزی دارد. روشهای درمانی مختلفی با توجه به شرایط بیمار وجود دارد. شرایطی مانند شقاق مقعدی میتواند به مرور زمان خود به خود از بین برود یا با پماد درمان شود.
هموروئید یکی دیگر از علل شایع خونریزی مقعدی است که میتوان آن را با رفع مشکلات یبوست، تغییر رژیمغذایی و مصرف آب یا احتمالاً جراحی درمان کرد. در صورتی که خون در مدفوع نشانه ای از ابتلا به سرطان باشد نیاز به درمانهای تخصصی شیمی درمانی یا پرتودرمانی خواهد داشت.
خلاصه
مشاهده خون در مدفوع از مشکلات گوارشی است که میتواند بیانگر یک بیماری ساده و یا هشدار دهنده عارضهای جدی باشد توجه به علائم ایجاد شده و نوع خون در مدفوع کمک میکند که پزشک در تشخیص علت بروز آن نظر دقیقتری ارائه دهد. اما در هرصورت برای تشخیص خون در مدفوع نیاز است به متخصص گوارش مراجعه و آزمایشات تخصصی انجام شود.
آزمایشگاه تخصصی دکتر صادقیان، مفتخر به اخذ ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۵۱۸۹ انگلستان، تحت نظر دکتر حامد صادقیان، متخصص پاتولوژی سرجیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف را در زمینه های پاتولوژی، سیتولوژی و میکروبیولوژی، تحت پوشش قرار می دهد.
آزمایشگاه دکتر صادقیان طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان می باشد.
آدرس: مشهد – بلوارامامت – نبش امامت ۳۴ – ساختمان پزشکان امامت
شماره تماس: ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۱ و ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۲
