سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع خانمها در سنین باروری است. خانمهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دورههای قاعدگی طولانی مدت یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) بیش از حدی داشته باشند.
تخمدانها ممکن است مجموعههای کوچک متعددی از مایعات (فولیکولها) ایجاد کنند و نتوانند بهطور منظم تخمکها را آزاد کنند.
علت دقیق ایجاد تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست. تشخیص و درمان به موقع همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی را کاهش دهد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چه علائمی دارد؟
علائم این بیماری در اغلب مواقع طی اولین قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد میشود. گاهی اوقات سندرم تخمدان پلی کیستیک دیرتر ایجاد میشود، برای مثال در واکنش به افزایش وزن قابل توجه رخ میدهد.
نشانههای ناشی از این بیماری متفاوت است. زمانی سندرم تخمدان پلی کیستیک تشخیص داده میشود، که حداقل دو مورد از این علائم را تجربه کنید:
پریودهای نامنظم
سیکلهای قاعدگی نامنظم یا طولانی مدت از شایعترین علائم تخمدان پلی کیستیک است. برای مثال ممکن است کمتر از ۹ بار پریود در سال داشته باشید که بیش از ۳۵ روز فاصله زمانی در بین هر دوره وجود دارد یا پریودهای غیر طبیعی سنگین داشته باشید.
آندروژن اضافی
افزایش سطح هورمونهای مردانه ممکن است منجر به علائم فیزیکی مانند موهای زائد صورت و بدن (هیرسوتیسم) و گاهی اوقات آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.
تخمدانهای پر کیست یا پلی کیستیک
تخمدانهای شما ممکن است بزرگ شده و حاوی فولیکولهایی باشد که اطراف تخمکها را احاطه کردهاند. در نتیجه ممکن است تخمدانها عملکرد منظمی نداشته باشند. علائم آن معمولا در صورت چاق شدن، شدیدتر میشود.
علت ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
انسولین اضافی
انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید میشود و به سلولها اجازه میدهد از قند به عنوان منبع انرژی اولیه بدن استفاده کنند.
اگر سلولهای شما نسبت به عملکرد انسولین مقاوم شوند، سطح قند خون افزایش مییابد و ممکن است بدن شما انسولین بیشتری تولید کند.
انسولین اضافی ممکن است تولید آندروژن را افزایش داده و باعث مشکل در تخمک گذاری شود.
التهاب درجه پایین
این اصطلاح برای توصیف تولید گلبولهای سفید خون برای مبارزه با عفونت کاربرد دارد. تحقیقات نشان داده است که خانمهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای نوعی التهاب با درجه پایین هستند که تخمدانهای پلی کیستیک را برای تولید آندروژن تحریک میکند که میتواند منجر به مشکلات قلبی و عروقی شود.
وراثت
تحقیقات نشان میدهد که ژنهای خاص ممکن است با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط باشد.
آندروژن اضافی
تخمدانها سطح بالایی از آندروژن تولید را میکنند که منجر به هیرسوتیسم و آکنه میشوند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چه عوارضی دارد؟
عوارض ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک به شرح زیر است:
- ناباروری
- دیابت بارداری یا فشار خون بالا ناشی از بارداری
- سقط جنین یا زایمان زودرس
- استئاتوهپاتیت غیر الکلی، التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
سندرم متابولیک، شامل شرایطی از جمله فشارخون بالا، قند خون بالا و سطح غیر طبیعی از کلسترول یا تری گلیسیرید است که بهطور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی را افزایش میدهد.
- دیابت نوع ۲ یا پیش دیابت
- آپنه خواب
- افسردگی، اضطراب و اختلال خوردن
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- سرطان پوشش رحم (سرطان آندومتر)
چاقی با سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط است که میتواند این اختلال را بدتر کند.
نحوه تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه است؟
هیچ آزمایش تشخیصی قطعی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. پزشک معمولا با ذکر علائم بیمار از جمله سابقه پزشکی، تغییرات قاعدگی و تغییرات وزن متوجه این بیماری میشود.
از موارد معاینه فیزیکی بررسی علائم رشد موهای زائد، مقاومت به انسولین و آکنه است.
سپس ممکن است پزشک این موارد را توصیه کند:
معاینه لگن
پزشک با معاینه چشمی و دستی اندامهای تناسلی شما را برای وجود تودهها یا سایر ناهنجاریها بررسی میکند.
آزمایش خون
ممکن است آزمایش خون برای اندازهگیری سطح هورمون مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. با انجام این آزمایش میتوان علل احتمالی ناهنجاریهای قاعدگی یا آندروژن اضافی که شبیه به سندرم تخمدان پلی کیستیک است، حذف کنند.
ممکن است آزمایش خون اضافی برای اندازهگیری تحمل گلوکز، سطح کلسترول و تری گلیسیرید را انجام دهید.
سونوگرافی
پزشک ظاهر تخمدانها و ضخامت پوشش داخلی رحم را مورد بررسی قرار میدهد، در واقع برای بیمار سونوگرافی ترانس واژینال انجام میگیرد.
مبدل وارد شده امواج صوتی را منتشر میکند که به تصاویری در صفحه کامپیوتر تبدیل میشود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چه درمانی دارد؟
درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته میشود، برای رفع نگرانیهای شما در خصوص ناباروری، هیرسوتیسم، آکنه یا چاقی انجام میشود.
درمان خاصی که برای این بیماری در نظر گرفته میشود، شامل تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو است.
تغییر سبک زندگی
پزشک شما ممکن کاهش وزن را از طریق یک رژیم غذایی کم کالری همراه با فعالیتهای ورزشی متوسط توصیه کند.
حتی کاهش متوسط وزن برای مثال کاهش وزن ۵ درصد از وزن بدن، به بهبودی وضعیت بدن شما کمک میکند.
علاوه بر این، کاهش وزن ممکن است اثر بخشی داروهایی را که پزشک برای بیمار در نظر گرفته است، افزایش دهد.
درمان دارویی
برای تنظیم چرخه قاعدگی پزشک ممکن است برخی از داروها را برای شما توصیه کند:
قرصهای ضد بارداری ترکیبی
قرصها حاوی استروژن و پروژسترون باعث کاهش تولید آندروژن و تنظیم استروژن میشوند. تنظیم هورمونها خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش میدهد. همچنین باعث رفع خونریزی غیر طبیعی، رشد موهای زائد و آکنه میشود.
به جای قرص میتوانید از چسب پوستی یا حلقه واژن استفاده کنید که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون است.
پروژسترون درمانی
مصرف پروژسترون به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز هر یک تا دو ماه میتواند دورههای قاعدگی شما را تنظیم و از سرطان آندومتر جلوگیری کند.
پروژسترون درمانی سطح آندروژن بهبود نمیبخشد و از بارداری جلوگیری نمیکند.
اگر میخواهید از بارداری جلوگیری کنید، مینی پیل پروژسترون یا دستگاه داخل رحمی حاوی پروژستین را در نظر داشته باشید.
برای کمک به تخمک گذاری پزشک ممکن است این موارد را توصیه کند:
- کلومیفن
- لتروزول
- متفورمین
- گنادوتروپینها
برای کاهش رشد موهای بیش از حد این موارد ممکن از سوی پزشک تجویز شود:
- قرصهای ضد بارداری
- اسپیرونولاکتون
- افلورنیتین
- الکترولیز
روشهای خانگی برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
برای کمک به کاهش اثرات ناشی از این بیماری به این نکات توجه داشته باشید:
وزن مطلوب خود را حفظ کنید
کاهش وزن میتواند سطح انسولین و آندروژن را کاهش دهد و ممکن است منجر به تخمک گذاری شود.
مصرف کربوهیدرات را محدود کنید
رژیمهای کم چرب و پر کربوهیدرات ممکن است سطح انسولین را افزایش دهد. اگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، از پزشک خود در خصوص رژیم کم کربوهیدرات سوال کنید. کربوهیدراتهای پیچیده را انتخاب کنید که قند خون شما را آهستهتر افزایش دهد.
فعال باشید
ورزش به کاهش سطح قند خون کمک میکند. اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید، افزایش فعالیت روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم، مقاومت به انسولین را درمان یا حتی از آن جلوگیری میکند تا وزن خود را تحت کنترل داشته باشید و از ابتلا به دیابت جلوگیری شود.
سندرم پلی کیستیک و ریزش مو
در حالی که بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موهای ضخیمتری روی صورت و بدن خود دارند، برخی از آنها دارای موهای نازک و ریزش مو هستند که به آن ریزش موی الگوی زنانه گفته میشود.
بدن زن هورمونهای مردانه تولید میکند که آندروژن گفته میشود. آندروژنها در شروع بلوغ در رشد مو در زیر بغل و ناحیه تناسلی نقش دارد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث تولید آندروژن اضافی میشود و در نتیجه رشد موهای زائد در چنین قسمت هایی از بدن مشاهده خواهد شد:
- صورت
- گردن
- قفسه سینه
- شکم
این آندروژن اضافی همچنین میتواند منجر به نازک شدن موهای سر شما شود به خصوص در قسمت جلوی سر.
آزمایشگاه تخصصی دکتر صادقیان، مفتخر به اخذ ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۵۱۸۹ انگلستان، تحت نظر دکتر حامد صادقیان، متخصص پاتولوژی سرجیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف را در زمینه های پاتولوژی، سیتولوژی و میکروبیولوژی، تحت پوشش قرار می دهد.
آزمایشگاه دکتر صادقیان طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان می باشد.
آدرس: مشهد – بلوارامامت – نبش امامت ۳۴ – ساختمان پزشکان امامت
شماره تماس: ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۱ و ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۲
