در قسمت اول به توضیحاتی در رابطه با زخم معده، علائم و نشانه های آن و معرفی داروهای موثر پرداختیم. در ادامه به توضیح روش های تشخیص و درمان زخم معده و بررسی رژیم غذایی مناسب جهت بهبود این زخم می پردازیم.
روشهای تشخیص زخم معده
زمانی که معده درد داشته باشیم، پزشک در طول معاینه علائم زخم معده را مورد بررسی قرار میدهد و درباره سوابق پزشکی و داروهای مصرفی پرسوجو میکند.
در صورت داشتن نشانههای زخم معده باید آزمایشهایی انجام دهیم تا پزشکمان درباره وجود هلیکوباکتر پیلوری مطمئن شود.
اگر آزمایشها حضور این باکتری را در معده تأیید کنند، پزشک دربارهی نوع داروی مصرفی و درمان زخم معده تصمیمگیری خواهد کرد. همینطور پزشک معالج ممکن است از اندوسکوپی برای تشخیص استفاده کند.
درمان
اگر زخم معده درست و به موقع درمان نشود ممکن است به سرطان معده منجر شود.
بههمین دلیل با دیدن نشانهها باید فوراً به پزشک مراجعه کنیم تا داروی مناسب را برای درمان زخم معده تجویز کند. بهتر است در طول درمان، از غذاهایی که اسید معده را افزایش میدهند مانند ترشیجات حاوی سرکه پرهیز کنیم و خودسرانه از داروهای ضدالتهابی استفاده نکنیم؛ چون بعضی از همین داروها میتوانند به مخاط معده آسیب بزنند.
مهمتر از همه با ارتقای سطح بهداشت و دسترسی به آب سالم، میتوانیم شاهد کاهش آلودگی به میکروب هلیکوباکتر پیلوری باشیم.
پیگیری درمان زخم معده به چه شکل است؟
درمان زخم معده بهطورمعمول در ترمیم زخم موفق عمل میکند. اما اگر علائم شدید هستند یا با وجود به کار بستن درمان هنوز علائم بهبود نیافتهاند، ممکن است بیماریهای دیگری مطرح باشند و بهتر است دوباره به پزشک معالج مراجعه کنیم. گاهی حتی ممکن است پزشک برای بار دوم انجام آزمایش و آندوسکوپی معده را درخواست کند یا انجام دهد. اگر علائم بیماری خوب شده است، برخی از پزشکان دوباره از آندوسکوپی استفاده میکنند تا از ترمیم زخم معده مطمئن شوند. یادمان باشد زخم معده بیماری بسیار عودکنندهای است و در صورت تکرار علائم باید به پزشک مراجعه کنیم. پزشک پس از بررسی مجدد، یا همان درمان را تجدید مینماید یا بر اساس تغییرات موجود درمان تازهای را تجویز میکند.
عوامل شکست درمان چه هستند؟
گاهی زخمهای معده با وجود درمان، ترمیم نمیشوند یا بهاصطلاح، زخم مقاوم به درمان هستند. علل زیر ممکن است باعث مقاومت به درمان شوند:
- مصرف نکردن داروها طبق دستور پزشک
- مقاومت برخی از گونههای هلیکوباکتر پیلوری نسبت به برخی آنتیبیوتیکها
- ادامه استعمال دخانیات
- ادامه مصرف داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی
- تولید بسیار زیاد اسید معده به دلیل سایر بیماریها
- عفونت معده با میکروبی غیر از هلیکوباکتر پیلوری
- سرطان معده
- سایر بیماریهایی که موجب ایجاد ضایعات زخممانند در معده یا روده میشوند، مانند بیماری کرون
به طور مشخص، برای درمان زخم معده مقاوم لازم است عاملی که از ترمیم زخم جلوگیری میکند، برطرف شود.
میدانیم اگر زخم معده درمان نشود باعث بروز عوارضی مانند خونریزی یا حتی سوراخ شدن معده میشود که عمل جراحی را ضروری میسازد.
چرا تغذیه در بهبود زخم معده مهم است؟
شکی نیست که رعایت نکات مهم تغذیه و داشتن یک برنامه غذایی متعادل و سالم در افزایش سطح سلامتی بدن و پیشگیری و درمان تقریبا همه بیماریها نقشی اساسی ایفا میکند. در مورد زخم معده هم این امر صدق میکند و پیروی از برنامه غذایی متوازن با مزایای زیر در پیشگیری و درمان زخم معده تاثیر بسیاری دارد:
- بهبود حفاظت از مخاط معده و دستگاه گوارشی
- تسریع ترمیم ضایعات معده
- تسهیل هضم غذا
- تسکین درد
زخم معده یک بیماری مزمن است که به طور متناوب بهبود مییابد و دوباره عود میکند. بنابراین، تغییر عادات غذایی در درازمدت و دقت در مصرف غذای مناسب برای برآورده کردن نیاز بدن به مواد ضروری در طولانیمدت بسیار اهمیت دارد.
توجه – از تخفیف ویژه بهره مند شوید
کدام مواد ضروری در ترمیم این زخم اهمیت دارند؟
برخی مواد برای ترمیم هر نوع زخم در بدن مانند زخم معده باید در سطح ایدهآل در خون و در بافت وجود داشته باشند که «پروتئین» مهمترین آنهاست. برخی از سایر مواد لازم عبارتند از:
- روی (زینک): برای بهبود فعالیت سیستم ایمنی و به عنوان یک آنتیاکسیدان
- سلنیوم: برای تسریع التیام ضایعه
- ویتامین آ: در مقادیر کم برای ترمیم بهتر (هویج از منابع خوب ویتامین آ به شمار میآید.)
برنامه غذایی فرد از جهت ترکیب کلی کربوهیدرات، پروتیین و چربی، با رژیم غذایی عادی افراد تفاوتی ندارد، اما تامین مواد بالا باید با مشورت با کارشناس تغذیه یا مصرف متعادل مکمل غذایی در اولویت قرار گیرد.
نقش فیبر غذایی در بهبود زخم معده
فیبر غذایی بخشی از غذاهای گیاهی است که دستگاه گوارش توانایی هضم آن را ندارد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی فیبر به گونهای است که آثار متفاوتی در بدن ما به وجود میآورد.
فیبر محلول در سیب، گلابی و جو دوسر به وفور وجود دارد و به عنوان نمونه، غلظت محتویات روده را افزایش میدهد.
فیبر غیرمحلول بهخصوص در غلات دارای سبوس زیاد است و باعث افزایش حجم مدفوع، افزایش سرعت گذشتن محتویات از روده بزرگ و سهولت دفع مدفوع میشود.
فیبرها نقش مهمی در تنظیم کارکرد دستگاه گوارش دارند و به همین دلیل برای سلامتی همه ما (افراد سالم و مبتلایان به زخم معده) از اهمیت بالایی برخوردارند.
مصرف بیشتر فیبر غذایی باعث کاهش علائم زخم معده مانند نفخ، ناراحتی و درد در معده میشود و در مطالعات مختلف، تاثیرات مفید آن به اثبات رسیده است.
نقش پروبیوتیکها در بهبود زخم معده
پروبیوتیکها گروهی از موجودات زنده میکروسکوپی (میکروبهای مفید) هستند که با ایجاد تعادل بین جمعیتهای میکروبی دستگاه گوارش، مزایای گوناگونی برای سلامتی ما به ارمغان میآورند.
شواهد علمی نشان میدهند افزودن برخی پروبیوتیکها به برنامه غذایی، باعث کاهش تعداد هلیکوباکتر پیلوری در معده و تاثیر بهتر آنتیبیوتیکها در نابودی هلیکوباکترپیلوری میشود و به کاهش علائم کمک میکند.
در مطالعات انجام شده ماست محتوی پروبیوتیک با نتایج خوبی در بهبود زخم معده همراه بوده است.
نقش آنتیاکسیدانها در ترمیم زخم معده
به نظر میرسد آنتیاکسیدانها در رفع زخم معده و برطرف شدن عفونت معده با هلیکوباکتر پیلوری، نقش مثبتی ایفا میکنند. ویتامین ث یکی از آنتیاکسیدانهاست که روی آن تحقیقات بیشتری صورت گرفته است.
مطالعات روی نقش مصرف ویتامین ث در بهبود زخم معده نشان میدهد دوز کم ویتامین ث (و نه دوز زیاد آن) در افزایش تاثیر آنتیبیوتیکها در نابودی هلیکوباکتر پیلوری مفید است.
پرهیز غذایی
بجز ترک سیگار و دخانیات که نقش مهمی در بهبود و پیشگیری از عود زخم معده دارد، برخی از مواد غذایی هستند که تقریبا در همه افراد مبتلا زیانبار است. نوشیدنیهای الکلی در صدر این فهرست قرار دارند. بقیه مواردی که برای زخم معده مضر هستند و باید در مصرف آنها احتیاط کرد، عبارتند از:
- غذاهای سرخکرده
- لیموترش
- فلفلهای تند
- شکلات
- قهوه، چای و نوشابههای گازدار یا حاوی کولا
- دانه خردل
دقت کنیم که هریک از مبتلایان، باید در مصرف مواد غذایی دقت داشته باشند و اگر غذایی باعث تشدید علائم آنها میشود، در مصرف آن احتیاط نمایند. بنابراین ممکن است برای هر شخص، مواد غذایی دیگری با تشدید علائم همراه باشد.
آزمایشگاه تخصصی دکتر صادقیان، مفتخر به اخذ ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۵۱۸۹ انگلستان، تحت نظر دکتر حامد صادقیان، متخصص پاتولوژی سرجیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف را در زمینه های پاتولوژی، سیتولوژی و میکروبیولوژی، تحت پوشش قرار می دهد.
آزمایشگاه دکتر صادقیان طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان می باشد.
آدرس: مشهد – بلوارامامت – نبش امامت ۳۴ – ساختمان پزشکان امامت
شماره تماس: ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۱ و ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۲
