بیماری لوپوس و عوامل موثر بر به وجود آمدن آن – قسمت اول

لوپوس یک بیماری خودایمنی است، که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و اندام‌های خود حمله می‌کند. التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه تاثیر بگذارد. تشخیص لوپوس می‌تواند دشوار باشد، چرا که علائم و نشانه‌های آن مشابه بیماری‌های دیگری است، اما علامتی که لوپوس را از دیگر بیماری‌ها متمایز می‌کند، لکه‌ای شبیه بال پروانه در صورت که بر روی هر دو گونه ایجاد می‌شود، که در بسیاری از موارد لوپوس رخ می‌دهد. برخی افراد از بدو تولد مستعد ابتلا به لوپوس هستند، که توسط عفونت، برخی داروها یا حتی نور خورشید تظاهر پیدا می‌کند. در حالی که هیچ درمان قطعی برای لوپوس وجود ندارد، اما می‌توان علائم آن را کنترل کرد.

انواع لوپوس

لوپوس اریتماتوی سیستمیک

رایج ترین نوع لوپوس که به صورت سیستمیک است و بر سراسر بدن تاثیر می‌گذارد و جدی‌تر از سه دسته‌ی دیگر است. دامنه‌ی علائم آن می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. این نوع لوپوس می‌تواند باعث التهاب در پوست، مفاصل، ریه، کلیه‌ها، خون، قلب و یا ترکیبی از این‌ها شود. علائم بیماری به طور ناگهانی تغییر می‌کند، در دوره‌ی بهبودی فرد هیچ گونه علائمی ندارد ولی در زمان عود بیماری فعال است و علائم ظاهر می‌شود.

لوپوس دیسکوئید یا جلدی

در لوپوس اریتماتوز دیسکوئیدی و یا لوپوس پوستی، علائم تنها روی پوست تاثیر می‌گذارد. ضایعات روی صورت، گردن و پوست سر ظاهر می‌شود. پوست ناحیه‌ی درگیر ممکن است ضخیم و زبر شود یا به صورت جای زخم باقی بماند و این ضایعات ممکن است از چند روز تا چند سال باقی بمانند و یا عود کنند. این نوع لوپوس بر اعضای داخلی بدن تاثیر نمی‌گذارد، اما حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس دیسکوئید به لوپوس سیستمیک مبتلا می‌شوند، با این حال مشخص نیست که این افراد لوپوس سیستمیک داشته‌اند و فقط علائم بالینی را روی پوست نشان داده یا پیشرفتی از لوپوس دیسکوئید است.
لوپوس تحت حاد جلدی که اشاره به ضایعات پوستی در ناحیه‌هایی از بدن که در معرض آفتاب هستند، دارد، که این ضایعات به صورت جای زخم باقی نمی‌مانند.

لوپوس ناشی از دارو

علائم لوپوس سیستمیک در حدود ۱۰ درصد از افراد به دلیل واکنش به برخی از داروها تظاهر پیدا می‌کند، که حدود ۸۰ دارو باعث ایجاد این بیماری می‌شوند و شامل برخی از داروهای ضد تشنج، ضد فشار خون، داروهای تیروئیدی، آنتی بیوتیک‌ها، ضد قارچ‌ها و قرص‌های ضد بارداری خوراکی هستند. لوپوس ناشی از دارو معمولا پس از قطع مصرف دارو، بهبود پیدا می‌کند. داروهایی که معمولا با این نوع لوپوس همراه هستند، عبارتند از:

• هیدرالازین، داروی ضد فشارخون
• پروکائین آمید، داروی آریتمی قلبی
• ایزونیازید، آنتی بیوتیک جهت درمان سل

لوپوس نوزادی

بیشتر نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به لوپوس سیستمیک سالم هستند، با این حال، در حدود ۱ درصد از نوزادان زنان مبتلا به آنتی بادی‌های مربوط به لوپوس، به لوپوس نوزادی مبتلا می‌شوند. این زنان ممکن است علائم لوپوس سیستمیک، سندرم شوگرن داشته باشند و یا هیچگونه علائمی را نشان ندهند. سندرم شوگرن یکی دیگر از بیماری‌های خودایمنی است که اغلب همراه با لوپوس اتفاق می‌افتد. علائم کلیدی آن شامل خشکی چشم‌ها و دهان است. نوزادان مبتلا به لوپوس نوزادی در زمان تولد علائمی همچون ضایعات پوستی، مشکلات کبدی و حدود ۱۰ درصد کم خونی دارند. ضایعات معمولا بعد از چند هفته از بین می‌روند، با این حال، برخی از نوزادان دچار نقص مادرزادی قلبی می‌شوند، که در آن قلب نمی‌تواند عمل پمپاژ طبیعی و ریتمیک را تنظیم کند و در این حالت به یک ضربان ساز نیاز است و می‌تواند یک وضعیت تهدید کننده‌ی زندگی باشد.

زنان مبتلا به لوپوس یا سایر اختلالات خودایمنی باید در زمان بارداری تحت مراقبت پزشک قرار گیرند.

علائم و نشانه‌های لوپوس چیست؟

علائم در دو فرد مبتلا به لوپوس کاملا مشابه نیست. علائم و نشانه‌ها ممکن است به طور ناگهانی یا به آرامی ظاهر شوند، خفیف یا شدید، موقت یا دائمی باشند. اکثر افراد مبتلا به لوپوس دارای بیماری خفیف هستند که به صورت دوره‌هایی مشخص می‌شوند، علائم و نشانه‌ها برای مدت زمان کوتاهی بدتر می‌شوند، و سپس در مدت زمانی به طور کامل بهبود می‌یابند یا حتی ناپدید می‌شوند. علائم و نشانه‌های لوپوس که فرد تجربه می‌کند به این که کدام سیستم‌های بدن درگیر است، بستگی دارد. شایع ترین علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• خستگی
• تب
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن
• درد، خشکی و تورم مفاصل و ماهیچه‌ها
• تورم در پاها یا اطراف چشم‌ها
• تورم غدد یا غدد لنفاوی
• ضایعه‌ی پروانه‌ای شکل بر روی صورت در ناحیه‌ی گونه‌ها و پل بینی یا وجود ضایعات در سایر قسمت‌های بدن
• ضایعات پوستی که با قرار گرفتن در معرض آفتاب ظاهر و یا بدتر می‌شوند (حساسیت به نور)
• انگشتان دست و پا که در هنگام سرد شدن و یا در دوره‌های استرس زا سفید یا آبی می‌شوند (پدیده رینود)
• زخم دهان
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه در اثر تنفس عمیق
• خشکی چشم‌ها
• ریزش غیر معمول موها
• سردرد، گیجی و از دست دادن حافظه

التهاب ناشی از لوپوس می‌تواند بر روی بسیاری از مناطق بدن تأثیر بگذارد، از جمله:

کلیه ها: لوپوس می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه‌ها شود و نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ در افراد مبتلا به لوپوس است.

مغز و سیستم عصبی مرکزی: اگر لوپوس مغز را درگیر کند، ممکن است باعث سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و حتی سکته‌ی مغزی یا تشنج شود. بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس دچار مشکلات حافظه‌ای می‌شوند و ممکن است در بیان افکار خود با مشکل مواجه باشند.

خون و رگ‌های خونی: لوپوس ممکن است منجر به مشکلات خونی، از جمله کم خونی و افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون شود، همچنین می‌تواند باعث التهاب عروق خونی (واسکولیت) شود.

ریه: لوپوس باعث افزایش شانس التهاب حفره قفسه سینه (پلوری) می‌شود که منجر به تنفس دردناک می‌شود. خونریزی ریه و پنومونی نیز امکان پذیر است.

قلب: لوپوس می‌تواند باعث التهاب عضلات قلب، شریان‌ها یا غشای اطراف قلب (پریکاردیت) شود. شانس ابتلا به بیماریهای قلبی _عروقی و حملات قلبی نیز به شدت افزایش می‌یابد.

عفونت: افراد مبتلا به لوپوس به عفونت آسیب پذیرتر هستند زیرا هم بیماری و هم درمان می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند.

سرطان: به نظر می‌رسد که لوپوس خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد؛ با این وجود خطر آن کم است.

مرگ بافت استخوانی (نکروز آواسکولار): زمانی که خونرسانی به استخوان کاهش یابد، رخ می‌دهد و منجر به شکستگی‌های کوچک استخوانی و در نهایت فروپاشی استخوان می‌شود.

عوارض بارداری: احتمال سقط جنین در زنان مبتلا به لوپوس افزایش می‌یابد و همچنین خطر ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری (پره اکلامپسی) و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. برای کاهش خطر این عوارض،اغلب پزشکان توصیه می‌کنند که بارداری را تا زمانی که بیماری برای حداقل شش ماه تحت کنترل است، به تاخیر بیاندازند.