آزمایش ادرار و هر آنچه که باید در رابطه با آن بدانید

آزمایش ادرار، تست ادرار برای تشخیص و مدیریت طیف وسیعی از اختلالات مانند عفونت ادراری، بیماری کلیوی و دیابت می باشد. آزمایش ادرار شامل بررسی ظاهری مانند رنگ و بو، غلظت و محتوای ادرار است. آزمایش ادرار کامل، شامل معاینات جسمی، شیمیایی و میکروسکوپی است که در این شرایط باید نمونه ادرار از وسط ادرار کردن فرد تهیه شود و طی دو ساعت بعد از جمع آوری بررسی گردد. اگرچه ادرار به عنوان یک روش غربالگری روتین به جز در زنان باردار توصیه نمی شود، اما پزشکان باید بتوانند نتایج ادرار را به درستی تفسیر کنند.

نتایج غیر طبیعی ادرار ممکن است به یک بیماری یا مشکل خاصی اشاره داشته باشد. به عنوان مثال، ابری بودن ادرار می تواند نشان دهنده عفونت ادراری باشد و یا افزایش سطح پروتئین در ادرار می تواند نشانه بیماری کلیوی باشد. نتایج غیرطبیعی ادرار اغلب برای کشف علت اصلی آن نیاز به آزمایشات و پیگیری های بیشتر دارد.

کاربرد آزمایش ادرار

آزمایش ادرار یک آزمایش معمولی و ساده است که به چند دلیل انجام می شود:

• بررسی سلامت کلی. پزشک می تواند به عنوان بخشی از معاینه معمول پزشکی، معاینه بارداری، آماده سازی بیمار قبل از عمل جراحی یا بستری شدن در بیمارستان برای انجام انواع اختلالات مانند دیابت، بیماری کلیه و بیماری کبد، آزمایش ادرار را توصیه کند.
• تشخیص وضعیت پزشکی. در شرایطی که فرد دچار شکم درد، درد کمر، تکرر ادرار مکرر یا ادرار دردناک، خون در ادرار یا سایر مشکلات ادراری شده باشد، پزشک می تواند برای تشخیص علت این ناهنجاری ها، آزمایش ادرار را تجویز کند.
• نظارت بر وضعیت پزشکی. در صورتی که فرد به یک بیماری پزشکی مانند بیماری کلیوی یا بیماری مجاری ادراری مبتلا شده باشد، پزشک برای نظارت بر وضعیت بیمار می تواند بررسی و آزمایش ادرار را در فواصل منظم پیشنهاد دهد.

انجام برخی آزمایشات جانبی، مانند آزمایش بارداری و غربالگری داروها، ممکن است به نمونه گیری و بررسی ادرار نیاز داشته باشد در این شرایط، از آزمایش ادرار برای تشخیص مواد خاص در ادرار استفاده می شود. به عنوان مثال در آزمایش بارداری هورمونی به نام گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) اندازه گیری می شود. غربالگری دارو بسته به هدف آزمایش، داروهای خاص یا محصولات متابولیکی آن ها را تشخیص می دهد.

آمادگی برای آزمایش ادرار

در صورتی که هدف از آزمایش ادرار فقط بررسی خود ادرار باشد، آزمایش نیازی به ناشتا بودن فرد ندارد ولی در شرایطی که همراه با انجام این آزمایش، آزمایش های دیگری هم انجام بگیرد ممکن است نیاز به ناشتا بودن فرد داشته باشد. بسیاری از داروها، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل ها، می توانند بر نتایج آزمایش ادرار تأثیر منفی بگذارند، بر همین اساس افراد قبل از انجام آزمایش باید پزشک را از نوع دارو، مکمل و سایر ویتامین های مصرفی خود مطلع کنند.

برخی از داروهایی که می توانند نتایج آزمایش ادرار را تحت تأثیر قرار دهند، عبارتند از:

• ریبوفلاوین
• متوکاربامول
• مترونیدازول
• ملین آنتراکینون
• نیتروفورانتوئین
• مکمل های ویتامین C

بسته به وضعیت بیمار، ممکن است یک نمونه ادرار را در خانه یا مطب پزشک جمع آوری شود. در بیشتر مواقع به بیماران توصیه می شود که نمونه ادرار را اول صبح جمع کنند زیرا در آن زمان ادرار متمرکز تر است و نتایج غیر طبیعی را بهتر نشان می دهد. برای به دست آوردن دقیق ترین نتایج، بهتر است نمونه ادرار را بعد از تمیز کردن ناحیه تناسلی خود تهیه کرده و نمونه از وسط ادرار جمع آوری شود. در صورتی که نمی توانید ظرف مدت ۶۰ دقیقه پس از جمع آوری نمونه، آن را به منطقه تعیین شده تحویل دهید، نمونه را در درون یخچال نگهداری کنید. در بعضی موارد، پزشک می تواند یک لوله نازک و انعطاف پذیر (سوند) را از طریق مجرای ادراری و داخل مثانه وارد کرده و نمونه ادرار را جمع کند. نمونه ادرار برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.

نتایج آزمایش ادرار

برای انجام آزمایش ادرار، نمونه ادرار به سه روش معاینه بینایی، تست قطره ای و معاینه میکروسکوپی ارزیابی می شود.

امتحان بصری

در روش امتحان بصری یک تکنسین آزمایشگاه ظاهر ادرار را بررسی می کند. ادرار به طور معمول شفاف است. بوی غیرطبیعی ادرار ممکن است نشان دهنده مشکلاتی مانند عفونت ادراری باشد. خون در ادرار باعث تغییر رنگ ادرار به رنگ های قرمز یا قهوه ای می شود. بسیاری از موارد بر رنگ ادرار از جمله تعادل مایعات، رژیم غذایی، داروها و بیماریها تأثیر می گذارد. مکمل های ویتامین B می تواند ادرار را زرد روشن کند. برخی از داروها، توت سیاه، چغندر، ریواس یا خون در ادرار می توانند ادرار را به رنگ قرمز قهوه ای تغییر دهند.

تست قطره

در روش تست قطره از یک قطره نازک (یک چوب پلاستیکی نازک با نوارهایی از مواد شیمیایی روی آن) برای تشخیص ناهنجاری ها در ادرار قرار می گیرد. نوارهای شیمیایی در صورت وجود برخی مواد یا سطح زیاد آن ها و بالاتر از حد طبیعی تغییر رنگ می دهند.

یک تست قطره می تواند بر اساس موارد زیر تغییر کند:

اسیدیته (pH)

سطح pH میزان اسیدی بودن ادرار را نشان می دهد. سطح غیر طبیعی pH ممکن است نشان دهنده اختلال در کلیه یا مجاری ادراری باشد. pH ادرار می تواند از ۴.۵ تا ۸ باشد اما به دلیل فعالیت متابولیک، معمولاً کمی اسیدی است و در محدوده ۵.۵ تا ۶.۵ متغیر است. مصرف پروتئین ها و میوه های اسیدی (زغال اخته) باعث ایجاد اسید در ادرار می شود و رژیم های غذایی حاوی سیترات باعث ایجاد ادرار قلیایی می شوند. تعیین pH ادرار در تشخیص و مدیریت عفونت های ادراری مفید است.

غلظت

غلظت بیش از حد ادرار می تواند نشان دهنده عدم نوشیدن مایعات به میزان کافی و کم آبی بدن باشد. پروتئین سطح پایین پروتئین در ادرار طبیعی است. افزایش کم پروتئین در ادرار معمولاً نگران کنننده نیست، اما مقادیر زیاد آن ممکن است نشان دهنده اختلالات کلیه باشد. ادرار به طور معمول حاوی سطح کمی از پروتئین است.

اما در برخی اوقات، سطح پروتئین در ادرار ممکن است به دلایل زیر باشد:

• تب
• ورزش بیش از حد
• گرما یا سرمای بیش از حد
• استرس، از نظر جسمی و هم روانی

این عوامل معمولاً نشانه ای از مشکلات جدی نیستند. اما سطح غیر طبیعی پروتئین در ادرار می تواند نشانه مشکلات اساسی باشد و بیماری های کلیوی شود، مانند:

• دیابت
• لوپوس
• بیماری قلب
• فشار خون بالا
• روماتیسم مفصلی
• کم خونی سلول داسی

پزشک ممکن است آزمایشات پیگیری را برای شناسایی هرگونه شرایط ایجاد پروتئین غیر طبیعی بالا در ادرار پیشنهاد دهد.

قند

• به طور معمول مقدار قند (گلوکز) در ادرار بسیار کم و غیر قابل تشخیص می باشد.
• هرگونه تشخیص قند در این آزمایش معمولاً نیاز به آزمایش پیگیری دیابت دارد.

کتون ها

تشخیص کتون ها مانند قند می تواند نشان دهنده ابتلا فرد به دیابت باشد و نیاز به آزمایش پیگیری دارد. کتونها، محصول متابولیسم چربی بدن هستند که به طور معمول در ادرار یافت نمی شوند. اما وجود کتون در ادرار معمولاً با دیابت کنترل نشده، انتخاب رژیم های عاری از کربوهیدرات و گرسنگی دیده شود. کتونها هنگامی که چربی برای انرژی تجزیه می شود، بدن موادی به نام کتون (یا اجسام کتون) ایجاد می کند. اینها در ادرار منتقل می شوند. مقادیر زیاد کتون در ادرار ممکن است به معنای یک وضعیت بسیار جدی باشد، کتواسیدوز دیابتی وجود دارد.

رژیم کم قند و نشاسته (کربوهیدرات)، گرسنگی یا استفراغ شدید نیز ممکن است باعث شود کتونها در ادرار قرار بگیرند. نیتریت ها باکتری هایی که باعث عفونت مجاری ادراری می شوند (UTI) آنزیمی را ایجاد می کنند که نیترات های ادراری را به نیتریت ها تغییر می دهد. نیتریت های موجود در ادرار UTI ممکن است وجود داشته باشد.

بیلی روبین

بیلی روبین محصولی از گلبول های قرمز خون است. به طور معمول، بیلی روبین همراه با جریان خون به کبد منتقل و جزئی از صفرا می شود. بیلی روبین در ادرار ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبد باشد.

شواهد عفونت

تشخیص نیتریت یا استراز لکوسیت به عنوان محصولی از گلبول های سفید در ادرار می تواند نشانه عفونت دستگاه ادراری باشد.

خون

مشاهده خون در ادرار نیاز به آزمایش های جانبی دارد و ممکن است نشانه آسیب کلیه، عفونت، سنگ کلیه یا مثانه، سرطان کلیه یا مثانه یا اختلالات خونی باشد.

امتحان میکروسکوپی

در طی امتحان میکروسکوپی، چند قطره ادرار در زیر میکروسکوپ مشاهده و بررسی می شود. این روش بیشتر برای تشخیص موارد زیر انجام می شود:

• باکتری های عفونی یا مخمرها
• کریستال هایی که ممکن است سنگ کلیه را نشان دهند.
• سلول های اپیتلیال، که می تواند نشان دهنده تومور باشد.
• ناهنجاری های گلبول های قرمز یا سفید، که ممکن است نشانه ای از عفونت، بیماری کلیوی، سرطان مثانه یا اختلال خونی باشد.

در صورت بروز هر یک از شرایط غیرطبیعی زیر ممکن است بیمار نیاز به آزمایشات جانبی بیشتری داشته باشد:

• گلبول های سفید خون (لکوسیت ها) که می توانند نشان دهنده عفونت باشد.
• کست ها یا پروتئین های لوله ای شکل که ممکن است در نتیجه اختلالات کلیوی ایجاد شوند.
• گلبول های قرمز که ممکن است نشانه ای از بیماری کلیوی، اختلال خونی یا بیماری زمینه ای دیگر پزشکی مانند سرطان مثانه باشد.
• باکتری ها یا مخمرها، به طور عادی هیچ باکتری، سلول مخمر یا انگل در ادرار وجود ندارد. اگر این موارد وجود داشته باشد، می تواند به معنای عفونت باشد.
• کریستال ها که از مواد شیمیایی موجود در ادرار تشکیل می شوند و نشان دهنده سنگ کلیه می باشد. افراد سالم اغلب فقط چند کریستال در ادرار خود دارند. تعداد زیادی کریستال یا انواع خاصی از کریستال ها ممکن است به معنای وجود سنگ کلیه باشد یا مشکلی در نحوه استفاده بدن از مواد غذایی (سوخت و ساز بدن) وجود دارد.

سلول های سنگفرشی در ادرار

وجود سلولهای سنگفرشی ممکن است به این معنا باشد که نمونه به اندازه نیاز خالص نیست. این سلول ها به این معنا نیست که مشکل پزشکی وجود دارد، اما ممکن است پزشک از شما بخواهد نمونه ادرار دیگری بدهید و آزمایش ادرار به تنهایی معمولاً تشخیص قطعی ندارد و بسته به علت تجویز آن نتایج غیر طبیعی آزمایش ممکن است نیاز به پیگیری های بیشتری داشته باشد. پزشک ممکن است نتایج آزمایش ادرار را به همراه آزمایش های دیگر ارزیابی کند. به عنوان مثال، در صورتی که فرد سالم به نظر برسد و علائمی از بیماری نداشته باشد، نتایج کمی بالاتر از حد طبیعی در ادرار ممکن است دلیلی برای نگرانی نباشد و نیازی به پیگیری های دیگری ندارد.

پیگیری بعد از آزمایش ادرار

در صورتی که نتایج آزمایش ادرار بیمار غیر طبیعی باشد، پزشک آزمایشات دیگری را برای تعیین علت و پیگیری های بعدی تجویز می کند.

این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کشت ادرار
• آزمایش خون
• پانل کبد یا کلیه
• پانل جامع متابولیک
• تست های تصویربرداری مانند اسکن CT یا MRI

آزمایشگاه تخصصی دکتر صادقیان، مفتخر به اخذ ایزو ۹۰۰۱  و ایزو ۱۵۱۸۹  انگلستان، تحت نظر دکتر حامد صادقیان، متخصص پاتولوژی سرجیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف را در زمینه های پاتولوژی، سیتولوژی و میکروبیولوژی، تحت پوشش قرار می دهد.

 

آزمایشگاه دکتر صادقیان طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان می باشد.

آدرس: مشهد – بلوارامامت – نبش امامت ۳۴ – ساختمان پزشکان امامت

 

شماره تماس: ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۱ و ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۲