چربی خون بالا یا هایپرلیپیدمیا (hyperlipidemia)، چندین اختلال را دربرمی گیرد که منجر به ایجاد چربی‌های اضافی در خون می‌شود. شما می‌توانید برخی از عوامل این مسئله را کنترل کنید اما نه همه آن‌ها را. چربی خون بالا قابل‌درمان است اما اغلب یک بیماری مادام‌العمر است. باید مراقب آنچه می‌خورید باشید و همچنین به‌طور منظم ورزش کنید. همچنین، شاید لازم باشد دارو مصرف کنید.
اگرچه چربی خون بالا می‌تواند به ارث برسد اما بیشتر اوقات نتیجه انتخاب سبک زندگی ناسالم است. هنگامی‌که شما سطح کلسترول مضر خود را کاهش می‌دهید می‌توانید خطر بیماری قلبی، حمله قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات را کاهش دهید. در ادامه با این موضوع آشنا می شوید که علائم چربی خون بالا چیست و چه عوامل و راهکارهای درمانی دارد.
علائم چربی خون بالا چیست؟
در ارتباط با این موضوع که علائم چربی خون بالا چیست لازم است بدانید معمولا افراد مبتلا به چربی خون بالا، علائمی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، ممکن است افرادی که به‌طور ارثی یا خانوادگی دچار چربی خون بالا هستند رشد زائده‌های چربی و زرد در اطراف چشم‌ها و مفاصلشان را تجربه کنند. پزشک معمولا در طی یک آزمایش خون معمول یا پیگیری مشکل قلبی عروقی، مانند حمله قلبی یا سکته، چربی خون را تشخیص می‌دهد.
تجمع بیش از حد چربی در طول زمان باعث آترواسکلروز یا تصلب شرایین می‌شود. این زمانی است که پلاک‌ها روی دیواره سرخرگ‌ها و رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند و دهانه‌ها را باریک می‌کنند. این مسئله می‌تواند منجر به جریان خون ناپایدار عروقی شود و خطر بیماری قلبی و سکته را تا حد زیادی افزایش دهد.
تشخیص چربی خون بالا
همان‌طور که مطرح شد علائم چربی خون بالا مشخص نیست. بنابراین تنها راه تشخیص آن انجام آزمایش خون به نام پانل چربی یا پروفایل لیپید توسط پزشک است. نتیجه تست چربی خون، سطوح زیر را نشان می‌دهد که مقادیر نرمال آن نیز مطرح شده است:
- کلسترول تام: زیر ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
- کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): برای افراد سالم، کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر و برای افراد مبتلا بیماری قلبی یا دیابت یا دارای عوامل خطر کنترل نشده، کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
- کلسترول با لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): برای مردان، بیش از ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر و برای زنان، بیش از ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
- تری‌گلیسیرید: کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
آیا در معرض خطر چربی خون بالا هستید؟
دو نوع کلسترول وجود دارد، LDL و HDL. احتمالا شنیده‌اید که به آن‌ها به ترتیب کلسترول «بد» و «خوب» گفته می‌شود. کلسترول LDL (بد) در دیواره سرخرگ‌ها شما تجمع یافته و آن‌ها را سخت و باریک می‌کند. کلسترول HDL (خوب) کلسترول اضافی «بد» را پاک می‌کند و آن را از رگ‌ها دور می‌کند و به کبد برمی‌گرداند. چربی خون به دلیل داشتن بیش از حد کلسترول LDL در خون و کمبود کلسترول HDL برای پاک‌سازی آن ایجاد می‌شود. سبک زندگی ناسالم می‌تواند سطح کلسترول «بد» را افزایش داده و سطح کلسترول «خوب» را کاهش دهد.
انتخاب‌های ناسالم در سبک زندگی که می‌توانند موجب چربی خون بالا شوند عبارت‌اند از:
- خوردن غذاهایی با چربی‌های اشباع‌شده
- خوردن پروتئین حیوانی، مانند گوشت و لبنیات
- نداشتن ورزش کافی
- نخوردن کافی چربی‌های سالم
- چاقی
- دور کمر زیاد
- سیگار کشیدن
- نوشیدن بیش از حد الکل
سطح غیرطبیعی کلسترول در برخی از افراد که وضعیت سلامتی خاص دارند نیز مشاهده می‌شوند. این شرایط
عبارت‌اند از:
- بیماری کلیوی
- دیابت
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- بارداری
- تیروئید کم‌کار
- شرایط ارثی
همچنین، سطوح کلسترول شما ممکن است تحت تاثیر برخی داروها باشد:
- قرص‌های جلوگیری از بارداری
- داروهای ادرارآور
- برخی از داروهای افسردگی
چربی خون ترکیبی خانوادگی
نوعی چربی خون وجود دارد که می‌توانید از والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ خود به ارث ببرید که به آن چربی خون ترکیبی خانوادگی گفته می‌شود. چربی خون ترکیبی خانوادگی باعث کلسترول بالا و تری‌گلیسیرید بالا می‌شود.
افراد مبتلا به این بیماری اغلب در نوجوانی دچار کلسترول بالا یا سطح تری‌گلیسیرید بالا می‌شوند و در ۲۰ یا ۳۰ سالگی تشخیص چربی خون بالا می‌گیرند. این وضعیت خطر ابتلا به بیماری شریان کرونری زودرس و حمله قلبی را افزایش می‌دهد. برخلاف افراد مبتلا به چربی خون معمولی، افراد مبتلا به چربی خون ترکیبی خانوادگی ممکن است علائم بیماری قلبی عروقی را پس از چند سال تجربه کنند. علائمی که آن‌ها ممکن است تجربه کنند عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه (در سنین جوانی)
- حمله قلبی (در سنین جوانی)
- گرفتگی در ماهیچه‌های ساق پا هنگام راه رفتن
- زخم انگشتان پا که به راحتی بهبود نمی‌یابند
- علائم سکته مغزی ازجمله مشکل در تکلم، افتادگی در یک طرف صورت یا ضعف در اندام‌ها
درمان چربی خون بالا
اکنون که می‌دانید علل و علائم چربی خون بالا چیست لازم است بدانید درمان چربی خون بالا از طریق بهبود سبک زندگی و داروها انجام می‌شود که در ادامه به جزئیات آن بیشتر پرداخته‌ایم.
بهبود سبک زندگی
تغییر سبک زندگی، کلید مدیریت چربی خون بالاست. حتی اگر چربی خون شما ارثی باشد (چربی خون ترکیبی خانوادگی)، تغییر سبک زندگی هنوز یک قسمت اساسی از درمان است. اگر در حال حاضر دارو مصرف می‌کنید، تغییر در سبک زندگی می‌تواند اثرات آن‌ها بر کاهش کلسترول را بهبود بخشد. در ادامه به این تغییرات سبک زندگی با جزئیات بیشتری پرداخته‌ایم.
۱. رژیم غذایی سالم داشته باشید
ایجاد تغییر در رژیم غذایی می‌تواند سطح کلسترول «بد» شما را کاهش داده و سطح کلسترول «خوب» شما را افزایش دهد.
- چربی‌های سالم را انتخاب کنید. از مصرف چربی‌های اشباع‌شده که در گوشت قرمز، بیکن، سوسیس و لبنیات پرچرب وجود دارد، خودداری کنید. در صورت امکان، از پروتئین‌های بدون چربی مانند مرغ، بوقلمون و ماهی استفاده کنید. لبنیات کم‌چرب یا فاقد چربی مصرف کنید و از چربی‌های اشباع‌نشده مانند روغن زیتون و کانولا برای پخت‌وپز استفاده کنید.
- چربی‌های ترانس را حذف کنید. چربی‌های ترانس در غذاهای سرخ‌شده و غذاهای فرآوری شده مانند کوکی‌ها، کراکرها و سایر میان وعده‌ها وجود دارد.
- بیشتر امگا ۳ بخورید. اسیدهای چرب امگا ۳ فواید قلبی زیادی دارند. می‌توانید آن‌ها را در برخی از انواع ماهی‌ها ازجمله ماهی آزاد، ماهی خال مخالی و شاه ماهی پیدا کنید. همچنین آن‌ها در برخی از آجیل‌ها و دانه‌ها مانند گردو و دانه‌های کتان نیز یافت می‌شوند.
- مصرف فیبر خود را افزایش دهید. تمام فیبرها برای قلب مفید هستند، اما فیبرهای محلول که در جو دوسر، مغز، میوه‌ها، لوبیا و سبزیجات یافت می‌شوند، می‌توانند سطح کلسترول LDL شما را کاهش دهند.
- میوه‌ها و سبزیجات بیشتری بخورید. آن‌ها سرشار از فیبر و ویتامین هستند و چربی اشباع‌شده کمی دارند.
۲. وزن خود را کاهش دهید
اگر اضافه‌وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن می‌تواند به کاهش کلسترول کل بدن کمک کند. برای کاهش وزن، رژیم کم‌کالری را در نظر بگیرید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید تا کالری بیشتری از آنچه می‌خورید بسوزانید.
۳. ورزش کنید
فعالیت بدنی برای سلامت کلی، کاهش وزن و سطح کلسترول مهم است. وقتی فعالیت بدنی کافی ندارید، سطح کلسترول HDL شما پایین می‌آید. شما فقط به ۴۰ دقیقه ورزش متوسط تا شدید سه یا چهار بار در هفته نیاز دارید تا میزان کلسترول کل بدن را کاهش دهید. هدف باید هر هفته ۱۵۰ دقیقه ورزش کامل باشد.
۴. مصرف سیگار را ترک کنید
سیگار کشیدن میزان کلسترول «خوب» را کاهش می‌دهد و باعث افزایش تری‌گلیسیرید می‌شود. حتی اگر تشخیص چربی خون بالا نگیرید، سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.
داروهای چربی خون
برای برخی از افراد، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی ممکن است کافی باشد تا سطح کلسترول آن‌ها را به یک محدوده سالم برساند. افراد دیگر ممکن است به کمک بیشتری نیاز داشته باشند. داروهایی که از ایجاد کلسترول در کبد جلوگیری می‌کنند به عنوان استاتین (statin) شناخته می‌شوند. آن‌ها یک انتخاب معمول برای کاهش میزان کلسترول در خون شما هستند.
داروهای مهارکننده جذب کلسترول نیز در ترکیب با استاتین‌ها موثر هستند که یکی از آن‌ها ازتیمایب (ezetimibe) است. اسید نیکوتینیک (Nicotinic acid) همچنین بر چربی سازی کبد تاثیر می‌گذارد. کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید را کاهش داده و کلسترول HDL را افزایش می‌دهد. فیبرات‌ها (Fibrate) نوع دیگری از دارو هستند که بر روی کبد شما اثر می‌گذارند. آن‌ها تری‌گلیسیرید را کاهش می‌دهند و ممکن است HDL را تقویت کنند اما برای پایین آوردن LDL مناسب نیستند.
در این مقاله به این موضوع پرداخته شد که علائم چربی خون بالا چیست. چربی خون یک عامل خطر عمده برای بیماری‌های قلبی است و به میزان بیش از حد کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید در خون اشاره دارد. کم‌کاری تیروئید، رژیم غذایی پرچرب و اضافه‌وزن از دلایل بالا رفتن چربی خون هستند. با این حال، برخی از انواع چربی خون دلایل ژنتیکی دارند. فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی غنی از چربی‌های مفید می‌تواند تعادل کلسترول را در خون بهبود بخشد و به فرد کمک کند تا از مشکلات جسمی مربوط به چربی خون بالا جلوگیری کند.
آزمایشگاه تخصصی دکتر صادقیان، مفتخر به اخذ ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۵۱۸۹ انگلستان، تحت نظر دکتر حامد صادقیان، متخصص پاتولوژی سرجیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف را در زمینه های پاتولوژی، سیتولوژی و میکروبیولوژی، تحت پوشش قرار می دهد.
آزمایشگاه دکتر صادقیان طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان می باشد.
آدرس: مشهد – بلوارامامت – نبش امامت ۳۴ – ساختمان پزشکان امامت
شماره تماس: ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۱ و ۰۵۱-۳۶۰۱۷۸۵۲
